TIÊU CHUẨN ÁNH SÁNG TRONG NHÀ MÁY CÔNG NGHIỆP HIỆN NAY
Việc thiết kế và lắp đặt hệ thống chiếu sáng trong nhà máy công nghiệp đóng vai trò cực kỳ quan trọng, không chỉ ảnh hưởng đến năng suất lao động mà còn trực tiếp đến sức khỏe và sự an toàn của công nhân. Hiện nay, các tiêu chuẩn chiếu sáng trong nhà máy công nghiệp được quy định bởi cả các văn bản pháp luật của Việt Nam và các tiêu chuẩn quốc tế.
Độ rọi (Lux)
Độ rọi là cường độ ánh sáng trên một bề mặt, được đo bằng Lux (Lx). Đây là yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo đủ sáng cho các hoạt động
Mỗi khu vực trong nhà máy sẽ có yêu cầu độ rọi khác nhau tùy thuộc vào tính chất công việc:
- Nhà kho, lối đi, phòng thay đồ , cầu thang, khu vực xếp dỡ hàng hóa, máy móc ít cần sự điều khiển: 100-200 Lux.
- Khu vực sản xuất chúng, khu vực lắp ráp đơn giản, văn phòng xử lý dữ liệu: 300-500 Lux.
- Khu vực gia công chính xác, kiểm tra sản phẩm, làm việc trên máy gia công gỗ, văn phòng có ánh sáng phản xạ cao: 500-750 Lux.
- Kiểm tra sản phẩm kim loại, da và gỗ, lắp ráp chính xác, sản xuất nữ trang, kiểm tra màu sắc: 750-1000 Lux.
- Công việc đòi hỏi độ chính xác rất cao: 1000 Lux trở lên
Ngành công nghiệp dệt may: Khu vực cắt, may, kiểm tra sản phẩm thường yêu cầu độ rọi cao hơn (500-1000 Lux)
Ngành công nghiệp cơ khí, chế tạo máy: Yêu cầu độ rọi đảm bảo đủ sáng để tạo môi trường làm việc sáng sủa.
Chỉ số hoàn màu (CRI/Ra)
CRI đo lường khả năng ánh sáng của nguồn sáng tái tạo màu sắc của vật thể một cách chân thực so với ánh sáng mặt trời. Chỉ số này dao động từ 0 đến 100.
Các khu vực quan trọng (sản xuất, kiểm tra chất lượng sản phẩm): Yêu cầu CRI cao, thường từ 80 - 100 Ra để đảm bảo nhận diện màu sắc chính xác.
Các khu vực ít yêu cầu về độ chính xác màu sắc (nhà kho, khu vực chung): CRI có thể thấp hơn, khoảng 60 Ra trở lên.
Nhiệt độ màu (CCT)
Nhiệt độ màu thể hiện màu sắc của ánh sáng, thường được đo bằng Kelvin (K).
Trong môi trường công nghiệp, ánh sáng trắng hoặc trắng lạnh thường được ưu tiên để tăng cường sự tỉnh táo và tập trung:
- 4000K - 5000K (Trắng trung tính): Phù hợp cho hầu hết các khu vực sản xuất, văn phòng.
- 5000K - 6500K (Trắng lạnh/Ánh sáng ban ngày): Thích hợp cho các khu vực cần sự tập trung cao, kiểm tra chi tiết.
Chỉ số chói lóa (UGR)
Độ chói lóa gây khó chịu cho mắt, giảm năng suất và có thể gây nguy hiểm. UGR cần được kiểm soát chặt chẽ.
Mức URG tối đa cho phép:
- Khu vực sản xuất chung: UGR ≤ 22.
- Khu vực làm việc chi tiết, văn phòng: UGR ≤ 19.
Hệ thống chiếu sáng cần có thiết bị chống chói lóa (như tấm tán quang) để đảm bảo an toàn thị giác.
Độ đồng đều của ánh sáng
Ánh sáng phải được phân bố đồng đều trên toàn bộ khu vực làm việc, tránh các vùng quá sáng hoặc quá tối (bóng đổ) gây mỏi mắt và giảm hiệu quả.
Độ đồng đều của độ rọi vùng làm việc không được nhỏ hơn 0.7.
Độ đồng đều của độ rọi vùng xung quanh vùng làm việc không được nhỏ hơn 0.5.
Các yếu tố khác
Không nhấp nháy (Flicker-free): Đèn phải đảm bảo không có hiện tượng nhấp nháy gây mỏi mắt, đặc biệt quan trọng với các công việc cần độ chính xác cao hoặc liên quan đến máy móc quay.
An toàn điện: Tuân thủ tiêu chuẩn IEC về an toàn điện và phòng chống cháy nổ trong nhà xưởng.
Tuổi thọ và độ bền: Đèn phải có tuổi thọ cao (thường là đèn LED) để giảm chi phí bảo trì và thay thế.
Khả năng chống bụi và nước (IP rating): Tùy thuộc vào môi trường làm việc (ví dụ: khu vực ẩm ướt, nhiều bụi), đèn cần có cấp bảo vệ IP phù hợp (ví dụ: IP65 cho khu vực có nước, bụi).
Khả năng chịu nhiệt: Đèn phải hoạt động ổn định trong môi trường nhiệt độ của nhà máy.
Thân thiện với môi trường: Không chứa các chất độc hại (thủy ngân, chì) và có khả năng tái chế.
Chiếu sáng khẩn cấp: Nhà máy cần trang bị đèn chiếu sáng khẩn cấp hoạt động tối thiểu 90 phút khi mất điện để đảm bảo an toàn thoát hiểm.
Kết luận
Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo môi trường làm việc an toàn, thoải mái, tối ưu hóa năng suất và chất lượng sản phẩm trong nhà máy công nghiệp.
